عوامل باغی تأثیرگذار بر کیفیت میوه و یکنواختی محصول گیلاس و آلبالو

 حتی تحت بهترین شرایط، میوه ای که بر روی درخت وجود دارد ممکن است در مرحله ی رسیدن سریعاً دچار تغییر و دگرگونی شود. این مسأله در مورد درختانی که در اروپا، ۲ یا ۳ مرتبه در طی فصل برداشت می شوند، شایع نمی باشد، اما در مورد درختانی که در آمریکای شمالی یک مرتبه برداشت می شوند، این مسأله شایع است. یکی دیگر از دلایل برداشت چند مرحله ای گیلاس های رینر ، سلیقه ی متقاضیان بازارهای خاص این رقم به میوه ای است که رنگ سرخ داشته باشد (لذا برای جوابگو بودن این نیاز، باید محصول در طی چند مرحله برداشت شود). از آنجایی که جداسازی محصول و رسیدگی به آن در مرحله ی بعد از برداشت را فقط می توان برای بدست آوردن یک محصول یکنواخت انجام داد، بنابراین اهمیت زیادی دارد که به به آن دسته از عملیات مدیریتی باغ که موجب بهبود کیفیت و یکنواختی محصول می شوند، توجه ویژه شود.

تنوع در درون یکی درخت  گیلاس و آلبالو

ظاهراً بزرگترین عامل عدم یکنواختی گیلاس های سیاه برای بسته بندی، رنگ میوه است. پروبستینگ و

مورفی در بررسی هایی که بر روی باغات ۱۵ ناحیه از ایالت واشنگتن انجام دادند، راهکار برداشت چند مرتبه ای گیلاس (به صورت هفتگی تا مدت سه هفته) را برای ارزیابی قابلیت چیدن محصول براساس رنگ آن با مزیتی که برداشت تأخیری برای بهبود یکنواختی محصول دارد، مورد استفاده قرار دادند. آنها در این بررسی ها به طور جالب توجهی دریافتند که ضریب تغییرات (CV) رنگ میوه بین اولین برداشت و سومین برداشت میوه به طور کلی کاهش یافت، اما تغییرات میزان مواد جامد محلول و اندازه ی میوه و بخصوص سفتی آن بیشتر بود. آنها نتیجه گرفتند باوجود این که ظاهر محصول ممکن است در اثر جداسازی بر اساس رنگ بهبود یابد، اما کیفیت کلی آن به طور اساسی بهبود نخواهد یافت.

شاخص های بلوغ و کیفیت میوه از قبیل میزان مواد جامد محلول، اندازه و سفتی میوه به میزان زیادی تحت تأثیر موقعیت میوه بر روی درخت می باشند به عنوان مثال، میوه هایی که در بخشهای داخلی درخت قرار می گیرند، در مقایسه با میوه های سر درختی دیرتر بالغ می شوند. همچنین، این قبیل تفاوت ها در وضعیت قرارگیری میوه ها بر روی درخت، در سراسر دوره ی برداشت ثابت می مانند و تغییر نمی کنند. از این مساله چنین استنباط می شود که تاج های درختی کوچک تر و فنون هرس و تریت که نفوذ نور به داخل تاج را به حداکثر می رسانند، باید تفاوت های موجود در رسیدن میوه های تاج درخت را کاهش دهند.

طی تحقیق دیگری که در ایالت واشنگتن صورت گرفت بر اهمیت موقعیت گل بر روی درخت در اندازه و کیفیت میوه تأکید شده است. گل هایی که بر روی سیخک ها تشکیل می شوند (سیخک های روی شاخه های دوساله یا مسن تر) دیرتر گل می دهند و میوه هایی تولید می کنند که کیفیتشان پایین تر از میوه های تولید شده بر روی شاخه های یکساله است. در همین مورد طی فعالیتی که در ایست مالینگ انجام شد، معلوم شد که میوه ای که از جوانه های جانبی شاخه ی یکساله به وجود می آید، در مقایسه با میوه ای که بر روی سیخک های مسن تر تشکیل می شود، مواد جامد محلول بیشتری دارد. لذا از آنجایی که ظاهراً تاج های بزرگ درختی سیخک های بیشتری دارند، بنابراین شاید این مسأله بتواند تأثیر جایگاه تاج درخت بر یکنواختی محصول و کیفیت آن را که توسط در یک و فلمن به آن اشاره شده بود، روشن کند.

میزان پرباری محصول  گیلاس و آلبالو

 میوه بندی به طور مستقیم از طریق تعیین تعداد میوه و به طور غیر مستقیم از طریق تأثیری که بر اندازی میوه در زمان برداشت دارد، بر پرباری محصول اثر می گذارد. علاوه بر این، میوه بندی تحت تأثیر کیفیت داخلی میوه نیز قرار می گیرد از آنجایی که میوه بندی ممکن است از درختی به درخت دیگر و از فصلی به فصل دیگر به میزان قابل توجهی تغییر کند، بنابراین میزان نوسان محصول عامل مهمی در عدم ثبات کیفی میوهی گیلاس می باشد.

طی بررسی که توسط گوسی و همکارانش ( صورت گرفت، مشاهده گردید که میوه برای رسیدن نیاز زیادی به مواد فتوسنتزی دارد. بنابراین واضح است که چرا باردهی اضافه (نسبت کم برگ به میوه) می تواند تأثیر منفی زیادی بر اندازه ی میوه و میزان قند آن داشته باشد.

علاوه بر این، سفتی میوه و حساسیت آن به ساییدگی نیز ممکن است تحت تأثیر پرباری قرار گیرند. به عنوان مثال، اسپاید و همکارانش  نشان دادند که میوه ی درختان پر بارده، در مقایسه با میوه ی درختان کم بارده، آنتوسیانین کمتری دارند. همچنین این میوه ها در بیستر مواقعی که برداشت می شوند، نسبت به ساییدگی نیز از حساسیت بیشتری برخوردارند. از طرف دیگر، لونی دریافت که حذف یکی در میان خوشه ها، یک ماه بعد از گلدهی درختان پر بارده استلا (یک رقم خود بارور گیلاس) میانگین وزن میوه، مواد جامد محلول آب میوه و اسیدیته ی قابل تیتراسیون را بهبود می بخشد، اما سفتی میوه را که با یک سفتی سنج چند منظوره بر آورد می شود، فقط به صورت نه چندان واضح و مشخص بهبود می بخشد.

همچنین در این آزمایش مواد تنک کننده ی میوه هیچ تأثیری بر حفره دار شدن ناشی از ضربه نداشت.

متاسفانه رسیدن به مقدار  متعادل و ثابتی از محصول، وظیفه ای سنگین برای تولید کنندگان گیلاس است

و ظاهرا یکی از بزرگترین مشکلات این صنعت محسوب می شود. عوامل مهمی که در این مسأله نقاشی دارند عبارتند از: سن درخت، حفاظت در مقابل یخبندان، مدیریت گرده افشانی، مواد غذایی معدنی،آبیاری، هرس، رقم و پایه. تنظیم کننده های رشد که برای تحریک گلدهی و میوه بندی استفاده می شوند، ممکن است مؤثر باشند، اما تاکنون استفاده از تنک کننده های شیمیایی در مورد گیلاس با موفقیت توسعه یافته است. لونی به طور جالب توجهی دریافت که ظاهرا اثرات مطلوب  GA3بر اندازه ی میوه، سفتی و حفره دار شدن بعد از دوره ی نگهداری، مستقل از پرباری هستند.

اندازه ی درخت گیلاس و آلبالو و میزان رشد آن

 درختان گیلاس همانند سایر درختان میوه با مسن شدن، به علت افزایش سایه در داخل درخت و کاهش رشد آن، با کاهش کمی و کیفی محصول مواجه می شوند، اما در نهال های جوان گیلاس، اندازه ی میوه و کیفیت آن به ندرت کاهش می یابد. اثر منفی دیگری که اندازه ی بزرگ درخت می تواند بر کیفیت میوه داشته باشد، افزایش ساییدگی میوه است که به خاطر عدم توانایی کارگران برداشت کننده ی میوه است که مجبور هستند با نردبانهای بلند برداشت را انجام دهند و این کار دقیقا انجام نمی شود. باوجود این که اندازه ی درخت در بعضی از گونه های درختان میوه ی خزان کننده با استفاده از پایه های پاکوتاه یا میان پایه کنترل شده است، اما پایه های پاکوتاه گیلاس اخیراً معرفی شده اند. لذا بیش از چند دهه زمان لازم است تا اثرات مثبت یا منفی این پایه ها بر کیفیت میوه مشخص شود. به عنوان مثال طی تحقیق اخیری که در نروژ انجام شد. مشاهده گردید که پایه می تواند بر میزان آب و قند چند رقم گیلاس تأثیر بگذارد و ای، دی، و بستر (ایست مالینگ، بریتانیای کبیر، منتشر نشده) نیز نشان داد که پایه بر میزان کلسیم میوه تأثیر می گذارد. هر چند با گذشت زمان تأثیر منفی پایه بر کیفیت میوه مشخص خواهد شد. هرس تابستانه که روشی برای کنترل رشد درخت و بهبود کیفیت میوه ی آن محسوب می شود، توسط محققین زیادی مورد بررسی قرار گرفته است. در این رابطه، و بستر و شفرد شاخساره های توسعه یافته ی گیلاس ون را زمانی که به ۳۰ سانتیمتر (از اواسط تا اواخر ژوئن) رسیدند، نوک برداری کردند و مشاهده کردند که طی ۲ سال از این بررسی ۳ ساله، مواد جامد محلول میوه افزایش یافت. نوک برداری زودتر تأثیری بر اندازه ی میوه و تجمع قند در میوه ندارد. طی عمل مشابهی که توسط لونی صورت گرفت، مشاهده شد که هرس تابستانه بدون آن که تأثیر معکوسی بر مقدار مواد جامد محلول، اسدیته و حفره دار شدن بعد از برداشت داشته باشد، می تواند سفتی میوه را در گیلاس استلا بهبود بخشد. به طور کلی مدارکی که تا امروز وجود دارند نشان می دهند که مزایای فصلی هرس تابستانه نسبتاً متعادل است. لذا در صورتی که معلوم شود که اثر بلندمدت هرس تابستانه، کاهش اندازه ی درخت است، ممکن  است که این عمل به عنوان یکی از عملیات مهم باغ لحاظ شود.

اقلیم و آب و هوا برای گیلاس و آلبالو

گیلاس به باران و گرما حساسیت زیادی دارد. علاوه بر این، باد نیز می تواند کیفیت میوه را در آخرین هفته ی قبل از برداشت کاهش دهد.

در مناطق کشت گیلاس اگر نزدیک زمان برداشت باران بارد، از میزان محصول به طور جدی کاسته می شود و مرغوبیت آن کاهش می یابد. ترک خوردگی ممکن است در محل اتصال دم به میوه که آب را در خود نگه می دارد ایجاد شود ولی در مورد بارش سنگین باران ممکن است سطح میوه تا نزدیکی گل گاه را نیز در بر گیرد. بازرسانی که در بخش جداسازی میوه ها کار می کنند، فقط از ترک های کوچک چشم پوشی می کنند.

ظاهراً درختان جوانی که برگهای درشتی دارند، حساسیت کمتری به این عارضه دارند، زیرا احتمالا برگها مقدار زیادی از باران را دفع می کنند و همچنین بیشتر میوه های این درختان بر روی شاخه های یکساله شان تولید می شوند. باوجود این که ارقام مختلف این محصول، نسبت به ترک خوردگی ناشی از باران به میزان زیادی با هم تفاوت دارند، اما تاکنون مقاومت ژنتیکی ارقام نسبت به این عارضه مشخص نشده است. باغداران از روش های مختلفی در جهت کاهش ترک خوردگی ناشی از باران استفاده می کنند. در جایی که بتوان اندازه ی درخت را با استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاه یا فنون هرس و سیستم های تربیتی کنترل کرد، استفاده از پوششهای درختی امکانپذیر می شود؛ البته این روش در بسیاری از کشورها در حال تحقیق و ارزیابی است . روش متداول دیگری که به کار می رود، استفاده از بالگرد یا سمپاش های بادی است که برای خشک کردن رطوبت میوه ها بعد از بارش باران به کار می رود. یادآوری می شود که برایند دمای میوه و مدت تماس آن با آب، تعیین کننده ی میزان آسیب ناشی از ترک خوردگی میوه است. خوشبختانه استفاده از آب سرد بعد از برداشت محصول (خنک کردن میوه ها با آب سرد) باعث ترک خوردگی گیلاس نمی شود. اگر در منطقه ای ترک خوردگی ناشی از باران حتمی و غیر قابل جلوگیری باشد، باغدار و بازاررسان باید تصمیم بگیرند که آیا به همراه برداشت محصول، عمل فرایند نیز انجام شود یا خیر؟ همچنین اگر احتمال داده شود که در زمان مناسب برداشت ممکن است باران بیاید، می بایست محصول ۱ یا 2 روز زودتر برداشت شود.

 دومین عاملاقلیمی مهمی که بر کیفیت میوه تاثیر می گذارد، گرما است. دماهای بالاتر ازC ۳۸ به ویژه در اقلیم های بیابانی موجب پژمردگی گیلاس می شود، زیرا رطوبت میوه در اثر تعرق برگ منتقل می شود. لذا در مناطقی که دچار این مشکل هستند، به باغداران توصیه می شود که منحصرا در ساعات اولیه ی صبح عملیات برداشت را انجام دهند. علاوه بر این،در طی این مدت باید رطوبت کافی برای درخت تأمین شود تا میوه بتواند در طول شب، جبران کم آبی روز را بکند.

آثار سوء باد بر میوه هایی که به مرحله ی بلوغ و برداشت می رسند، شامل ساییدگی هایی است که موجب از دست دادن رطوبت و از بین رفتن پوست میوه می شود. همچنین باد، پژمردگی ناشی از گرما را نیز که در بالا توضیح داده شد، شدت می بخشد. شرایط بادی در طول گلدهی می تواند میوه بندی را کاهش دهد و به این دلیل موجب مشکلات کیفی محصول گردد، زیرا این مسأله باعث به وجود آمدن بی نظمی در امر بارده ی می شود. بهترین راهکار جهت کاهش خطر باد، انتخاب یک محل مناسب برای باغ می باشد. در این زمینه بادشکن ها نیز می توانند مزایایی داشته باشند.